26-06-08
Zaman Gazetesi
[YAZARLAR] -  ŞAHİN ALPAY - Belgrad'dan bakınca İrlanda

Haziran ayının ilk haftasonunu Sırbistan'ın başkenti Belgrad'da
geçirdim. Bu, Tuna ile Sava ırmaklarının buluştuğu yerdeki zümrüt
yeşili kente ilk ziyaretimdi.
1521'den 1841'e (Avusturya-Macaristan eline geçtiği 1717-1739 arası
hariç) dile kolay tam 300 yıl süreyle Osmanlı yönetimi altında kalan
kenti gezmeye ayıracak zamanım, ne yazık ki, çok kısıtlıydı. Yine de, o
dönemden kalan en önemli yapı olan kaleyi ve içinde bulunduğu meydanı
("Kalemegdan") gezmek fırsatını kaçırmadım. Buradaki "Sahat" (saat)
kulesi, iç ve dış "Stambol" (İstanbul) kapıları, "Zindan" kapısı ve
kuleleri, üç asırlık Osmanlı döneminin not ettiğim izleri oldu.
Kent merkezindeki geniş caddelerde yürüyüş yapan, kafelerde sohbet eden
Belgradlılar, ne Kosova'nın bağımsızlığını ilan etmesiyle, ne de 11
Mayıs'taki seçimden bu yana kurulamayan hükümet kriziyle ilgili
görünüyordu. Ama seçim sonuçlarının açıkça gösterdiği gibi
Sırbistan, "AB'ye bağlanmak" ile "milliyetçiliğe sarılmak" arasında,
ortadan bölünmüş bir ülke konumunda. Cumhurbaşkanı Boris Tadiç'in
liderliğindeki "Avrupalı Sırbistan" listesi seçimlerde oyların % 39'unu
toplayarak 250 sandalyeli mecliste 102 sandalye kazandı. Tomislav
Nikoliç'in liderliğindeki aşırı milliyetçi Radikal Parti % 29 oyla
78, (Kosova'nın bağımsızlığını ilan etmesi üzerine AB'ye sırt çeviren
Başbakan) Voyislav Kostuniça'nın Demokrat Partisi % 11 oyla 30
sandalye elde ederken, geriye kalan oylar ve sandalyeler küçük partiler
arasında paylaşıldı. Seçimlerden bu yana "AB yanlısı" Tadiç ile "AB
karşıtı" Nikoliç - Kostunica ittifakı ortadaki küçük partilerin
desteğini kazanmak için mücadele veriyor.
Yüzde 8 oyla 20 sandalyeye sahip Sosyalist Parti, iktidarın anahtarını
elinde tutuyor. İster inanın ister inanmayın (2006'da Lahey Savaş Suçları
Mahkemesi'nde yargılanırken ölü bulunan "Balkan Kasabı" Slobodan
Miloşeviç'in kurduğu) Sosyalist Parti'nin AB yanlısı hükümete girmesi
muhtemel. Nitekim son haberlere göre, Tadiç'in listesi Sosyalistler ile
koalisyon görüşmelerine başladı. Sırp meslektaşlardan öğrendiğime göre:
Sırbistan halkının çoğunlukla AB üyeliğine yakın durduğu kesin, ancak
1999'daki Belgrad bombardımanı nedeniyle NATO üyeliğinin aleyhinde. Sırp
ordusu ise (ilginçtir) bombardımana hedef olmasına rağmen, belki (Tito
döneminden miras) Rusya alerjisi nedeniyle NATO üyeliğine hiç de
olumsuz bakmıyor.
Belgrad'a çeşitli Balkan ülkelerinden gazeteci ve akademisyenleri bir
araya getiren Bluebird Club'ın "Balkanlar'da Yeni Milliyetçilik" konulu
konferansı vesilesiyle gittim. Dile getirilen en dikkat çekici
görüşlerden biri, Soğuk Savaş sonrası Balkanlar'da
milliyetçiliğin ideolojik değil araçsal bir nitelik taşıdığı;
etnik - kültürel türdeşlik üzerine kurulu devletlerin ortaya çıkmasından
sonra milliyetçiliğin giderek zayıfladığı, dikkatlerin devlet inşası
üzerinde odaklandığı bir döneme girildi. Sırp meslektaşlara göre,
bunun için artık Belgrad basınında "Sırbistan bir gün Kosova'nın
bağımsızlığını tanıyacaktır" diye yazmak, tehlikeli bir iş
olmaktan çıktı. Bunun için Miloşeviç'in partisinin AB yanlısı hükümete
girmesine şaşırmamalı.
Konferansa katılan Arnavut meslektaşlara göre: "Büyük Arnavutluk"
fikrinden söz etmek artık abes: Almanlar nasıl Almanya, Avusturya ve
İsviçre'de yaşıyorsa, Arnavutlar da Arnavutluk, (nüfusun % 95'ini
oluşturdukları) Kosova ve (nüfusun % 25'ini oluşturdukları)
Makedonya'da yaşayacak. Arnavutluk Arnavutları, Kosova'nın kaderinden
ziyade ekonominin geleceğiyle ilgili. Milliyetçilik daha ziyade
diyasporaları etkiliyor.
Eğer Balkanlar'da milliyetçilik geriliyorsa, bunda en büyük rolü AB ile
bütünleşme perspektifinin oynadığı konusunda en küçük bir kuşkum yok.
Yani: AB sayesinde Avrupa'nın en yoksul ülkelerinden biri olmaktan
çıkıp, en zengin ülkelerinden biri haline gelen İrlanda'da
seçmenlerin, önemli bir bölümünün ne hakkında oy verdiklerini dahi
bilmeden Lizbon Antlaşması'nı reddederek, AB'ye indirdiği darbenin hoş
karşılanacak bir tarafı hiçbir yerde yok.