Cumhuriyet Pazar Dergi 04.05.2008
Bir atölye çalışmasında yaşananlar Bosnalı sanatçıları bir araya getirdi...

Mostar isyanı...

Deniz Ülkütekin

Lala Rascic ve Vuneny ortak bir proje için ilk kez geçen yıl, Mostar’da düzenlenen atölye çalışması sonrasında bir araya geldiler. İtalyan vakıf tarafından düzenlenen bu atölye çalışmasına, birçok uluslararası sanatçı katıldı. Rascic’in “tam bir fiyasko” olarak nitelendirdiği organizasyonda her şey ters gitti. Yaşananlar trajikomikti. Ancak bunlar Saraybosna’da yaşayan Rascic’in, yurtdışından gelen sanatçıların ülkesine bakışından yola çıkarak, bir drama yazmasına esin kaynağı oldu. Rascic, daha önce bir albüm kapağı tasarımı yaptığı Vuneny isimli müzik grubuyla ortak bir çalışma yaparak, dramayı sahneye de taşıdı. “Bireysel Ütopyalar” isimli çalışmanın ilk gösterimi, Art On Stage kapsamında geçen hafta İstanbul’da yapıldı.

Gösteriden önce Rascic ve Vuneny elemanlarından Nedim Cisic’le birlikte kulisteydik. Lala Rascic, daha önce kamera karşısına geçmediğinden, sahnede nasıl bir performans göstereceğinden emin değildi. Nedim Cisic ise ortağına sonuna kadar güveniyordu, “Birlikte çalışmamız sayesinde sahnede harika olduğunu keşfetti” diyordu. Rascic ve Cisic’e, farklı disiplinlerden sanatçıların ortak çalışmasının bir ihtiyaç haline gelmeye başladığını çünkü bir gösteriden beklenilenlerin günden güne arttığını söyledim. İkisi de bana katılmadılar. “Zorunluluk değil. Ancak birçok yeniliği beraberinde getiriyor. Canlı bir performans sergilemek istiyordum. Vuneny, atölye çalışmasına katılmamıştı, ama onlar da Mostarlıydı. Böylece her şey mükemmel şekilde bir araya geldi” diyordu Lala Rascic, “Yapabileceğimi yaptım ve gerisini gruba bıraktım. Ne katabilecekleri hakkında bir fikrim yoktu, ama iyi bir şey yapabileceklerini biliyordum”. Atölye çalışmasından konu açıldığında ise Rascic, katılımcıların hayırsever gibi davrandığının altını çiziyordu. Rascic’in atölye çalışmasında yaşadıklarına Cisic, neredeyse her gün şahit oluyor, “Savaştan sonra kent tam anlamıyla ikiye bölündü. İki üniversite ve iki postane var. Ortada resmi bir sınır yok. İstediğiniz yere gidebilirsiniz. Ancak ayrımı, gittiğiniz her yerde hissedebiliyorsunuz” diyerek kentte neredeyse yirmi yıldır yaşanan durumu özetliyor. “Yine de” diyor Cisic “insanlar savaşta her şeyini kaybetti. Bu yüzden bir yerden başlamak gerekiyor”.

Rascic ise katıldığı atölye çalışmasının tam anlamıyla geri teptiği görüşünde: “Mostar’a sömürgeci kafayla gelmişlerdi. ‘Zavallı Bosnalılara yardım edeceğiz’ diye düşünüyorlardı. Ve raporlarını yazıp, kendilerine maddi destek olanları, başarılı olduklarına ikna edeceklerini sanıyorlardı”. Ancak işler hiç de beklendiği gibi gelişmemiş. Sanatçılar gerçek problemlerle karşılaştıklarında, iyi hazırlanmadıkları için ne yapacaklarını bilememişler. Batı, “zavallı” Bosna’ya kültür getirdiğini sanadursun tüm Balkanlar’da olduğu gibi Mostar’da da kendine has köklü bir kültürel yaşam var. Nedim Cisic’in Andrijan Zekov’la birlikte kurduğu Vuneny, bu açıdan önemli. Avrupa’da olduğu gibi Türkiye’de de birçok hayranları var. Cisic, on sekiz yaşında bir hayranlarının heyecanını görünce çok şaşırmış. Bunun gibi olayların kendilerini motive ettiğini ifade ediyor. Yaptıkları müzik ise tam anlamıyla sıra dışı. Mostar Film Festivali için yaptıkları bir soundtrack çalışması sonrasında canlı performanslar sergilemeye başlamışlar. “İnsanlar için bu iyi müzik değildi. Yeni bir biçimdi” diye açıklıyor Cisic Vuneny’i, “Aynı anda hem kutsandık hem de lanetlendik. Kutsandık, çünkü devamlı yeni sesler arayacak yetenek bize verilmiş. Lanetlendik, çünkü hiçbir zaman arayışın sonu gelmiyor”. l

Lala Rascic, Andrijan Zekov, Nedim Cisic. Fotoğraf: Vedat Arık

Dergi 04.05.2008
RADYO GÜNLERİNDEN

Lala Rascic’in “Bireysel Ütopyalar” dışında bir de radyo günlerini yeniden hatırlatan bir videosu Apartman Projesi’nde sergileniyor. 13 Mayıs’a kadar pazar ve pazartesi günlerinde, görülebilecek videoda “Kusura Bakmayın Yanlış Numara” isimli zamanının meşhur radyo oyununu yeniden yorumlayan Rascic, buna benzer eski tip hikâyelerden çok hoşlandığını belirtiyor. İletişimin kısıtlı olduğu yıllara gönderme yapan Rascic, radyo dramalarının altın çağını yaşadığı dönemi çok seviyormuş ve videosunda da buradan esinlenmiş. Sesin, eski bir telefon ahizesinden dinlendiği video gösteriminde, birçok yerde, ses ve görüntü senkronize değil. Hikâye, bütün gününü odasında geçiren, yaşlı bir kadının, yanlış hat düşmesiyle tanık olduğu bir cinayet planı üzerine kurulu.