Balkan havası bizi sardı! 23 Mart 2008 Hürriyet Pazar

Barış AKPOLAT
 

Oynak, kıvrak, eğlenceli Balkan müzikleri patlama noktasında. Zaten yabancımız değiller. Emir Kusturica’nın film müziklerini yapan Bosnalı Goran Bregovic yakın zamana kadar bizim starlarımızdan biri gibiydi. Belki de onun açtığı yol sayesinde bu kadar çok Balkanlı müzisyen Türkiye’de tanındı ve sevildi. Balkan müzikleri Muammer Ketencoğlu’nun çalışmalarıyla daha bilinir, daha sevilir oldu.

Öyle ki iş artık etnik ve geleneksellikten çıktı, pop ve rock türlerine kaydı. Bar ve kulüpler yeni nesil Balkan şarkılarıyla her hafta sonu coşuyor. Balkan müziği bugün, Taraf De Haidouks, Fanfare Ciocarlia, Mahala Rai Banda, Koçani gibi gruplarla tüm dünyaya açıldı. Shantel’in özellikle Türkiye ve bu tarza yakın Avrupa ülkelerindeki başarısını anlatmamıza gerek var mı? Ya da Gogol Bordello ve Kultur Shock gibi çingene havalarıyla punk rock türünü karıştıranları hatırlatmamıza? Yani müzik dünyasında yeni eğilim Balkan müzik grupları ve yaptıkları müzikler. Sık sık Türkiye’de konserler veriyorlar, Türk müzisyenlerle çalıyorlar, albümleri çok satıyor. Balkan ezgileriyle hip-hopvari bir iş çıkartan, Romanya doğumlu Miss Platnum’un albümünün Sony BMG gibi büyük bir firmadan çıkması da Balkan ritimlerinin ne kadar iş yaptığının bir başka göstergesi. Balkan müziği yapanlara en ilginç örneklerden biri de Brenna MacCrimmon. Kendisi bir Kanadalı ve tesadüf eseri Türkiye’ye geldiğinde dinlediği balkan türkülerini beğenip söylemeye karar verdi. Yani balkan havası artık Bregovic’ten çıktı yeni nesil orkestralara kaydı, etkisini gittikçe artıran bir rüzgar esiyor.

TARAF DE HAIDOUKS

Johnny Depp’le film de çektiler

Romanya’da Taraful Haiducilor olarak bilinen Taraf De Haidouks’un Türkçe anlamı Haydutlar Çetesi. Grup 1989’da Romanya Devlet Başkanı Nikolay Çavuşesku’nun ölümünden az önce kuruldu. Gruptan ziyade 30 müzisyenli bir orkestra. Onları Speranta Radulescu isimli bir müzikolog keşfetti. İlk kayıtları yine Radulescu tarafından The Institute for Ethnography and Folklore isimli bir belgesel için yapıldı. Bartok, Haçaturyan, Albeniz gibi klasik müzik bestecilerinin eserlerini Çingene müzikleriyle yoğurarak tekrar yorumladıklarını söyleyen grup bugüne kadar sekiz albüm çıkardı.

Türkiye’de 2001’de çıkan Band Of Gypsies ile keşfedildiler. Bu albümde Macaristan’dan Koçani Orkestar, Bulgaristan’dan Klarnetçi Filip Simeonov ve Türkiye’den perküsyonist Tarık Tüysüzoğlu çaldı. Son albümleri Maskarada 2007’den sonra onları tanımayan kalmadı. Sally Potter’ın The Man Who Cried filminde rol aldılar ve bu filmden sonra Amerikalı aktör Johnny Depp’le yakın arkadaş oldular. Ardından başka filmlerde de rol aldılar. 2002’de grubun en önemli üyelerinden ve kurucularından Nicolae Neacşu 78 yaşında öldüğünde dünyanın en iyi Çingene kemancılarından olduğu kabullenilmişti. Türkiye’ye de gelen grup Serkan Çağrı ve Shantel gibi isimlerle de çalıştı.

SHANTEL

Disko Partizani ile patladı

Bugünlerde hangi radyoyu, hangi televizyon kanalını açarsanız açın onu mutlaka duyarsınız. Türkiye ve Avrupa ülkelerinde fazlaca başarıya ulaşmış Doğu Avrupa kökenli Alman şarkıcı Shantel, Disko Partizani şarkısının klibini İstanbul’da çekti. Biz de eğlenceyi ve dansı sevdiğimizden Shantel’i çok sevdik. İstanbul Babylon’da bol bol konser veren Shantel aslında eskiden tekno müzik alanında Bucovina Club ismiyle müzik kariyerini devam ettiriyordu. Fakat Disko Partizani’yle yaptığı çıkış müzik çevrelerince Romanya’ya saygı duruşu olarak değerlendirildi ve BBC eleştirmenlerinden de tam not aldı.

KOÇANİ ORKESTAR

Alem buysa kral onlar

Makedonya’nın Koçani şehrinde kurulmuş Balkan müziğinin en önemli gruplarından. Türkçe söz yazılmış birçok şarkıları var. En tanınmışı Mahsun Kırmızıgül’ün Alem Buysa Kral Benim şarkısı. Emir Kusturica’nın Çingeneler Zamanı filminde de görünen grubun kurucusu, bir Türk mahellesinde doğduğu için Türkçeyi gayet güzel konuşan Naat Veliov (51). Sülalece trompetçi bir aileden gelen Naat, yaptığı müzikte Türk, Sırp, Macar etnik öğelerini kullanıyor. Borat filminin albümüne Şiki Şiki Baba şarkısını sokan grup, Serkan Çağrı ve Mercan Dede gibi müzisyenlerle çalıştı.

MISS PLATNUM

Hip-hop’la başladı köklerini unutmadı

Çavuşesku devri biter bitmez Romanya’dan Almanya’ya kaçan bir ailenin 1981 doğumlu kızı Miss Platnum Almanya’da hip-hop öğrendi fakat müzik yapmaya başladığında kökenlerini unutmadı. Balkan ritimleriyle bezeli bir hip-hop albümüne sahip olan sanatçının en büyük özelliği şarkı isimlerinin yemeklerle ilgili olması. Gimme The Food isimli çıkış şarkısında olduğu gibi her fırsatta kadınlara diledikleri gibi yemek yemelerini öğütlüyor.

MAHALA RAI BANDA

3 bin kişilik komünden çıktılar

Taraf De Haidouks’la aynı çevredenler. Romanya’nın başkenti Bükreş civarındaki müzisyenleriyle ünlü Clejani isimli 3 bin kişilik bir komünden çıktılar. Haidouks’un müzik direktörü Stephane Karo ve kemancı, besteci Aurel Ionita tarafından kurulan grup Shantel’le çalıştı. Kendi isimlerini taşıyan tek bir albümleri var. Çingenelerin en eğlenceli ritimlerini duyabileceğiniz albümde 13 şarkı var. Gelecek haziranda İstanbul’a da uğraması muhtemel grubun bahar ve yaz aylarında çıkacağı dünya turnesinde tek bir boş gün bile yok.

FANFARE CIOCARLIA

Fatih Akın’a da çaldılar

Bu grup aslında Balkan müziğinin ne kadar geniş bir kitleye yayıldığının göstergesi. Amerika turneleri sırasında, yönetmen Tim Burton’ın filmlerine besteler yapan ünlü müzisyen Danny Elfman’ın doğum günü partisinde çalmaları için Hollywood’a davet edildiler. Fatih Akın’ın 2004’te Berlin Film Festivali’nde Altın Ayı Ödülü’nü aldığı Duvara Karşı filminde onların müziklerini duyduk. Daha sonra Borat’ta 1970’lerin rock efsanesi Born To Be Wild şarkısına cover yaptılar. Gili Garabdi isimli ilk albümleri çoğu müzik listesine birinci sıradan girdi. Plak firmaları Asphalt Tango’dan ilk DVD’leri çıktı. Bu DVD’de bir konserlerinin tamamı, Iag Bari isimli filmleri, iki klipleri ve hayatlarını anlatan 8 mm’lik bir film var.

BALKAN MÜZİKLİ PARTİLER

Balkan müzikleri bu kadar meşhur olur da partileri yapılmaz mı? Ghetto, Studio Live, Roxy, Babylon gibi İstanbul’un popüler mekanlarında yapılan partiler dolup taşıyor. Shaman Party Balkanski adıyla Ghetto’da, Studio Live ise Balkan Fiesta ismiyle partilerini sürdürüyor. Studio Live’ın partilerinde Jazzbaz isimli bir de Türk grup çıkıyor. Babylon’da ise Balkan Partileri Shantel eşliğiyle yapılıyor. Roxy Russian Disco adı altında Koçani Orkestar’ı İstanbul’da ağırladı. Shantel ise Babylon’da geçen yılın sonuyla bu yıl neredeyse her ay bir kere konser verdi. Diğer partilerde ise Gogol Bordello, Kultur Shock, Koçani Orkestar, Fanfare Ciocarlia, Mahala Rai Banda, Taraf De Haidouks en sevilen ve durmadan çalınan şarkılar arasında.